LEFKOŞA – Kıbrıs adasında son dönemde yaşanan gelişmeler, çözüm arayışlarında yeni bir döneme girildiğini gösteriyor. Birleşmiş Milletler’in (BM) eylül ayında yeni bir diplomatik girişimde bulunarak beşli bir konferans düzenleme planı hem umutları yeşertiyor hem de soru işaretlerini beraberinde getiriyor.
Rum basınına yansıyan bilgilere göre, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ve Kişisel Temsilcisi Maria Angela Holguin Cuellar, garantör ülkeler Türkiye, Yunanistan ve Birleşik Krallık ile Kıbrıs Rum ve Türk taraflarını bir araya getirmeyi hedefliyor. Bu toplantıda, 2017’deki Crans-Montana müzakerelerinin çökmesine neden olan güvenlik garantileri ve siyasi eşitlik konularına odaklanılması bekleniyor.
BM’nin yeni bir belgeyle tarafların çekincelerine yanıt vermeye çalışacağı belirtiliyor. Ancak Rum tarafının garanti sisteminin kaldırılması talebi ile Türk tarafının bu konudaki hassasiyeti, müzakerelerin önündeki en büyük engel olarak duruyor.
Son dönemde yapılan karşılıklı açıklamalar da tansiyonu yükseltiyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ‘iki devletli çözüm’ vurgusu, Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Nikos Hristodulidis tarafından ‘kabul edilemez’ olarak nitelendiriliyor.
ÜÇ GARANTÖR ÜLKE İLE BEŞLİ GÖRÜŞME PLANI
Kıbrıs Rum medyasına yansıyan bilgilere göre, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres ve Kişisel Temsilcisi Maria Angela Holguin Cuellar eylül ayı itibariyle Kıbrıs meselesinde yeni bir diplomatik atağa geçecek.
Lefkoşa’ya yansıyan yeni bilgilere göre, BM’nin yeni planlaması çerçevesinde yeni bir beşli görüşme gündeme gelecek. BM’nin planına göre, üç garantör ülke ile Rum ve Türk tarafı bir kez daha Kıbrıs meselesindeki son durumu irdelemek üzere masaya oturacak.
BM’NİN YENİ BİR BELGEYİ TARAFLARLA PAYLAŞMASI BEKLENİYOR
Lefkoşa’daki diplomasi çevrelerine göre, planlanan beşli görüşme esnasında BM’nin yeni bir belgeyi taraflarla paylaşması bekleniyor. Bu belge iki ana hususu kapsayacak: Garantiler ve siyasi eşitlik. BM, bu belgeyle 2017’de Crans Montana’da müzakerelerin çökmesine neden olan her iki tarafın çekincelerine yanıt vermeye çalışacak. Rum tarafı garanti sisteminin ‘anakronik’ olduğu düşüncesi ile feshedilmesini talep ederken Türk tarafı bu öneriye olumlu yaklaşmıyor. Siyasi eşitlik konusundaysa başta dönüşümlü cumhurbaşkanlığı olmak üzere birçok önemli meselede taraflar arasında görüş ayrılıkları söz konusu.
KIBRIS CUMHURBAŞKANI: AÇIKLAMASI ZAYIFLIĞI YANSITIYOR
Avrupa Birliği (AB) üyesi Kıbrıs Cumhuriyeti’nde, BM’nin yeni diplomatik atak hazırlığı yapılırken, ‘elektrikli bir atmosfer’ hakim. Cumhurbaşkanı Hristodoulidis, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Kıbrıs meselesine dair son açıklamalarına tepki gösterdi.
Kıbrıs Haber Ajansı’nın (KHA) haberine göre, Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Hristodoulidis, “Erdoğan’ın Kıbrıs meselesiyle ilgili son açıklamalarının, Türkiye’nin uluslararası arenada kabul edilemez pozisyonlarının kabul görmemesinden kaynaklanan bir zayıflığı yansıtıyor. Erdoğan ne derse desin, Türkiye, 50 yıl sonra, uluslararası toplumun görüşüne göre bir Avrupa Birliği üyesi olan devletin topraklarının yüzde 37’sini yasadışı olarak işgal eden ülke olmaya devam ediyor” şeklinde konuştu.
Kıbrıs Cumhurbaşkanı ayrıca, “İşgal altındaki vatanımız bizimdir ve biz, üzerinde anlaşmaya varılan çerçeve temelinde vatanımızı yeniden birleştirmek için koşulların yaratılması için elimizden gelen her şeyi yapacağız. Kıbrıs sorununun çözümüne ilişkin ne bizim için ne de uluslararası toplum için başka bir çözüm temeli yoktur” dedi.
RUM TARAFINDA ‘DÖNÜM NOKTASI’ UYARILARI
Bu arada adanın güneyindeki siyasetçiler, Kıbrıs meselesinde bir dönüm noktasına yaklaşıldığı konusunda uyarıda bulunuyor. Rum tarafındaki en büyük parti konumundaki Demokratik Seferberlik’in (DİSİ) eski lideri Averof Neofitou yaptığı açıklamada, Kıbrıs meselesi konusunun uluslararası mecrada kapanmak üzere olduğunu belirtti.
Eski ana muhalefet lideri Andros Kiprianou ise Hristodoulidis liderliğinin birçok açıdan hatalı duruş sergilediği görüşünü öne çıkardı.
2017 CRANS MONTANA MÜZAKERELERİ
Kıbrıs meselesinde 2017’de İsviçre’nin Crans Montana kasabasında yapılan görüşmeler, çözüm için umut verici bir aşama olarak görülüyordu. Beşli konferans formatında gerçekleştirilen bu müzakerelere, üç garantör ülke Türkiye, Yunanistan, Birleşik Krallık ile Kıbrıs Türk ve Rum liderleri katıldı. Müzakerelerde ana tartışma konuları arasında güvenlik ve garantiler, toprak düzenlemeleri, mülkiyet hakları ve yönetim-güç paylaşımı vardı.
Ancak taraflar arasında güvenlik ve garantiler konusunda uzlaşı sağlanamaması nedeniyle müzakereler çökme noktasına geldi. Özellikle Kıbrıs Türk tarafının eşitlik talepleri ve Türkiye’nin garantörlük rolünde ısrarcı olması, Rum tarafının ise Türk askeri varlığının sona ermesine yönelik talepleri üzerine taraflar anlaşamadı. BM, bu aşamada da devreye girerek yeni bir diplomatik süreç başlatma hedefinde.
